Επίσκεψη της Προϊσταμένης της 7ης Εφορίας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, κας Σταυρούλα Σδρόλια, στο Κάστρο της Σκιάθου.

Τη Σκιάθο επισκέφθηκε στις αρχές Μαΐου η Προϊσταμένη της 7^ης Εφορίας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, αρχαιολόγος Σταυρούλα Σδρόλια, μετά από αίτημα του πολιτιστικού Σωματείου ‘‘ΦΙΛΟΙ ΤΟΥ ΚΑΣΤΡΟΥ’’ και του Πολιτιστικού Συλλόγου ‘‘Η ΣΚΙΑΘΟΣ’’, προκειμένου να επιθεωρήσει τις έως τούδε εργασίες Συντήρησης και Αποκατάστασης στο Ναό της Γεννήσεως του Χριστού, εσωτερικά ως προς τις τοιχογραφίες και εξωτερικά ως προς την γενικότερη στήριξη της τοιχοποιίας και την στεγανοποίηση του εσωτερικού του Ναού, να γνωμοδοτήσει για περαιτέρω εργασίες στήριξης και αναστήλωσης των άλλων κτηρίων εντός και πέριξ του Φρουρίου, καθώς και να επισκεφτεί και άλλα μνημεία που χρήζουν άμεσης συντήρησης, όπως τα Καθολικά των Μονών της Παναγίας της Εικονίστριας , της Παναγίας της Κεχριάς και της ερειπωμένης Μονής του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στο Κάστρο.

Η κα Σδρόλια έχει εκφράσει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα μνημεία της Σκιάθου και από την αρχή της θητείας της στην &η Εφορία ως Προϊσταμένης δραστηριοποιείται ώστε να τελεσφορήσουν οι προσπάθειες του Σωματείου μας στην διάσωση των κτηρίων και τη διατήρηση των μνημείων του Κάστρου.

Με επιστολή της  την 30^η Μαΐου 2012 και Αριθμό Πρωτοκόλλου 2591π.ε. η κα Σδρόλια συνεχάρη τους δύο Συλλόγους για την κινητοποίηση ως προς τη διάσωση των μνημείων του νησιού και έδωσε οδηγίες για τη συνέχιση των Εργασιών στα ανωτέρω αναφερθέντα μνημεία. Ως προς τις Εργασίες στο Κάστρο η επιστολή αναφέρει τα εξής: «…Η Εφορεία μας πραγματοποίησε πρόσφατα αυτοψία στο νησί και εξέτασε την κατάσταση των σημαντικότερων μνημείων. Θα θέλαμε αρχικά να σας απευθύνουμε θερμές ευχαριστίες για το ενδιαφέρον και τη φροντίδα με την οποία περιβάλλετε τα μνημεία και ιδιαίτερα για την επισκευή του Ναού Χριστού στο Κάστρου, της οποίας επιμελήθηκε το Σωματείο ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΤΟΥ ΚΑΣΤΡΟΥ».

Και συνεχίζει με τις εξής οδηγίες:

Ως προς το Τζαμί του Τουρκικού Διοικητηρίου και την άμεση επέμβαση, προκειμένου να στηριχθεί ο τρούλος του «...υπάρχει εγκεκριμένη μελέτη του κ. Αλεξίου, που συνέταξε προ ετών ο Δήμος Σκιάθου, η οποία μπορεί να εφαρμοσθεί. Δεν έχουμε αντίρρηση από την άποψη της αρχαιολογικής νομοθεσίας να εκτελεσθούν οι εργασίες από το Σωματείο ΦΙΛΟΙ  ΤΟΥ ΚΑΣΤΡΟΥ, αρκεί να μας γνωστοποιηθεί ο ορισμός του επιβλέποντος μηχανικού. Το ίδιο ισχύει και για τα υπόλοιπα μνημεία του Κάστρου, τα οποία περιλαμβάνονται στη μελέτη».

Ως προς την ερειπωμένη Μονή του Ευαγγελισμού έξω από το Κάστρο στην θέση Καλάμι η επιστολή αναφέρει ότι το μνημείο «…παρουσιάζει ανάγκη καθαρισμού των ερειπίων και φύλαξης των γλυπτών, ώστε να γίνει επισκέψιμος ο χώρος,» με την διευκρίνιση ότι «…για να γίνει στερέωση του μνημείου απαιτείται μελέτη από μηχανικό- αναστηλωτή», που θα εργάζεται υπό την επίβλεψη της Εφορίας.

Συμπληρωματικά στην επιστολή αναφέρεται ότι η 7η Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων «…πρότεινε την ένταξη του Κάστρου Σκιάθου σε πρόγραμμα Κοινωφελούς Εργασίας που προκηρύχθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού, με σκοπό την πρόσληψη ανέργων στον καθαρισμό του μνημείου», πράγμα το οποίο θα βοηθήσει και θα ενισχύσει τις προσπάθειες καθαρισμού, αναστήλωσης και διατήρησης του μνημείου.

<<πίσω

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΥΠΝΙΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΟΜΑΤΑΣ

Τὴν Κυριακὴ 24 Ἰουνίου 2012 πραγματοποιήθηκε ἡ ὑπαίθρια Ἀγρυπνία στὰ ἐρείπια τοῦ Ναοῦ τῆς Παναγίας τῆς Μεγαλομάτας, στὴ μεσαιωνικὴ Καστροπολιτεία τῆς Σκιάθου, τὸ Κάστρο.

Τὸ Κάστρο. φωτογρ. Κ. Κουτούμπα.

Ὁ Ναὸς τῆς Παναγίας, κτίσμα μεταξὺ τοῦ 16^ου καὶ 17^ου αἰ., ἀπὸ τὸν ὁποῖο ἔχει διασωθεῖ ἡ ἐφέστιος εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς Μεγαλομάτας, τὴν ὁποία καὶ περιγράφει ὁ Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης στὸ διήγημά του Τὰ Κρούσματα, ἑόρταζε τὸ Σάββατο τοῦ Ἀκαθίστου.

Ἀπό τὴν Ἀγρυπνία στὴ Μεγαλομάτα. Φωτογρ. Κ. Κουτούμπα.

Εἴχε ὅμως τὴν τύχη καὶ τῶν ἄλλων σαράντα παρεκκλησίων τοῦ Κάστρου. Μετὰ τὴν ἐγκατάλειψη τοῦ Φρουρίου το 1830 καὶ τὴν ἐπιστροφή τῶν Σκιαθιτῶν στὸ χῶρο τῆς πάλαι ποτὲ βυζαντινῆς πολίχνης, ὅπου ἔχτισαν τὴν σημερινὴ πόλη τῆς Σκιάθου, ὁ ναΐσκος ἐρειπώθηκε καὶ κατέρρευσε. Ἐξαίρεση βέβαια ἀποτελοῦν οἱ τέσσερεις ἐνοριακοὶ Ναοὶ ποῦ διατηρήθηκαν ἕως τῶν ἡμερῶν μας.

Ἀπό τὴν Ἀγρυπνία στὴ Μεγαλομάτα. Φωτογρ. Κ. Κουτούμπα. Ἡ Ἁγία Τράπεζα.

Μόλις τὸν χειμῶνα τοῦ 2010 ὁ Ναὸς ἀποκαθάρθηκε ἀπὸ τὶς προσχώσεις. Κατὰ τὶς ἐργασίες ἀποκαλύφθηκε τὸ σωζόμενο δάπεδο τοῦ ναΐσκου, ἡ εἴσοδος, ἡ διαγράμμιση τοῦ ἁγίου βήματος καθὼς καὶ ἴχνη τοιχογραφίας καὶ κονιάματος. Στὸ σημεῖο τῆς εἰσόδου ὁ Ναΐσκος συγκοινωνοῦσε μὲ ἄλλο ὀρθογώνιο δῶμα ποὺ πιθανῶς χρησιμοποιοῦνταν ὡς πρόναος, τὸ ὁποῖο γειτνίαζε μὲ τὰ λουτρά. Ἐντοπίστηκαν ἀκόμη κάποια μικροαντικείμενα ὅπως καὶ ἕνα μικρὸ κανόνι σὲ ἄριστη κατάσταση.  

Ὁ χῶρος -Πρόναος πλησίον τοῦ Ναοῦ τῆς Παναγίας, ἑνῶ διακρίνεται ἡ θολωτὴ καμάρα τῶν λουτρῶν. Φωτογρ. Ἀναστασίας Φιλαρέτου. 

Ἀπό τὴν Ἀγρυπνία στὴ Μεγαλομάτα. Φωτογρ. Κ. Κουτούμπα.

Μετὰ τὴν ἀποκάλυψη τῶν ἐρειπίων τοῦ Ναοῦ πλῆθος σκιαθιτῶν ἐπισκέφτηκε τὸ Κάστρο, καὶ ὅλων ἡ γνώμη συνηγοροῦσε στὸ νὰ καθιερωθεῖ καὶ ἐδῶ ὑπαίθρια Ἀγρυπνια, ὅπως καθιερώθηκε λίγα χρόνια πιὸ μπροστὰ καὶ στὸν ἄλλο ἐρειπωμένο Ναὸ τοῦ Κάστρου, τὸν ἀφιερωμένο στὴν Κοίμηση, τὴν Παναγία τὴν Πρέκλα, ποὺ εἴχε τὴν τύχει νὰ ἀποκαλυφθοῦν καὶ ἐκεῖνου τὰ ἐρείπια.

Ἀπό τὴν Ἀγρυπνία στὴ Μεγαλομάτα. Φωτογρ. Κ. Κουτούμπα.

Ἔτσι καθιερώθηκε νὰ τελεῖται ἡ ἐξοχικὴ αὐτὴ Ἀγρυπνία τὴν τελευταῖα Κυριακὴ τοῦ  Ἰουνίου, ὥστε νὰ εἶναι ἀφορμὴ νὰ ἐπισκεφθεῖ κανεὶς τὸ Κάστρο, τὸν Ἰούνιο, ποὺ ἀπὸ Ἀπρίλιο ἕως Αὔγουστο ἔχει κάθε μῆνα ἕνα τουλάχιστον πανηγύρι στὶς Ἐκκλησίες του. Ἠ Ἀκολουθία ἀρχίζει στὶς 8:00μ.μ. μὲ τὸν Ὄρθρο, κατὰ τὸν ὁποῖο ψάλλονται ὁ Ἀκάθιστος Ὕμνος καὶ οἱ Χαιρετισμοὶ τῆς Θεοτόκου, καὶ ἀκολουθεῖ ἡ Θεία Λειτουργία. Ἡ πρώτη Ἀγρυπνία ἔγινε τὸ 2011 καὶ φέτος άξιωθήκαμε νὰ τελέσουμε τὴν δεύτερη, Θεοῦ θελήσαντος καὶ καιροῦ ἐπιτρέψαντος. 

Ἀπό τὴν Ἀγρυπνία στὴ Μεγαλομάτα. Ψαλμώδηση τοῦ Πολυελέου. Ὁ Λειτουργὸς π. Νικόλαος Σταματᾶς, ἐφημέριος τῶν Τριῶν Ἰεραρχῶν Σκιάθου.
Φωτογρ. Κ. Κουτούμπα.

Ἀπό τὴν Ἀγρυπνία στὴ Μεγαλομάτα. Ψαλμώδηση τοῦ Πολυελέου. Ὁ Ἱεροψάλτης τῶν Τριῶν Ἰεραρχῶν Ἰωάννης Κουτούμπας. Φωτογρ. Κ. Κουτούμπα.

Ἀπό τὴν Ἀγρυπνία στὴ Μεγαλομάτα. Ψαλμώδηση τοῦ Πολυελέου. Ὁ Ἱεροψάλτης τῶν Τριῶν Ἰεραρχῶν Ἰωάννης Κουτούμπας. Φωτογρ. Κ. Κουτούμπα.

Ἀπό τὴν Ἀγρυπνία στὴ Μεγαλομάτα. Εἰς τὸ Εὐαγγέλιον τοῦ Ὅρθρου. 
Φωτογρ. Κ. Κουτούμπα.

Ἀπό τὴν Ἀγρυπνία στὴ Μεγαλομάτα. Εἰς τὸ Εὐαγγέλιον τοῦ Ὅρθρου. 
Φωτογρ. Κ. Κουτούμπα.

Ἀπό τὴν Ἀγρυπνία στὴ Μεγαλομάτα. Εἰς τὸ Εὐαγγέλιον τοῦ Ὅρθρου. 
Φωτογρ. Κ. Κουτούμπα.

Ἀπό τὴν Ἀγρυπνία στὴ Μεγαλομάτα. Εἰς τὸ Εὐαγγέλιον τοῦ Ὅρθρου. 
Φωτογρ. Κ. Κουτούμπα.

Ἀπό τὴν Ἀγρυπνία στὴ Μεγαλομάτα. Κατὰ τὴν ψαλμώδηση τοῦ Κανόνος τοῦ Ἀκαθίστου. 
Φωτογρ. Ἀναστασίας Φιλαρέτου.

Ἀπό τὴν Ἀγρυπνία στὴ Μεγαλομάτα. Φωτογρ. Κ. Κουτούμπα.

Ἀπό τὴν Ἀγρυπνία στὴ Μεγαλομάτα. Φωτογρ. Κ. Κουτούμπα.

Ἀπό τὴν Ἀγρυπνία στὴ Μεγαλομάτα. Κατὰ τὴν Α' στάση τῶν Χαιρετισμῶν. 
Φωτογρ. Κ. Κουτούμπα.

Ἀπό τὴν Ἀγρυπνία στὴ Μεγαλομάτα. Κατὰ τὴν Α' στάση τῶν Χαιρετισμῶν.
Φωτογρ. Κ. Κουτούμπα.

Ἀπό τὴν Ἀγρυπνία στὴ Μεγαλομάτα. Φωτογρ. Κ. Κουτούμπα.

Ἀπό τὴν Ἀγρυπνία στὴ Μεγαλομάτα. Φωτογρ. Κ. Κουτούμπα.

Κατὰ τὴν Ἀρτοκλασία. Φωτογρ. Κ. Κουτούμπα.

Μετὰ τὸ πέρας τῆς Θείας Λειτουργίας παρετέθησαν καφὲς καὶ ἄλλα κεράσματα στὸ προαὔλιο τοῦ Χριστοῦ ἀπὸ τοὺς προσκυνητὲς καὶ τοὺς Ἐπιτρόπους τοὺ Κάστρου. 

Ἀγρυπνία στὴν Παναγία τὴν Μεγαλομάτα

Τὴν Κυριακή 24 Ἰουνίου 2012 θὰ πραγματοποιηθεῖ ἡ ἐτήσια ὑπαίθρια Ἀγρυπνία στὰ ἐρείπια τοῦ Ναοῦ τῆς Παναγίας τῆς Μεγαλομάτας στὴ Μεσαιωνικὴ πολιτεία τῆς Σκιάθου, τὸ Κάστρο. Σὺν Θεῷ θὰ εἶναι ἡ δεύτερη κατὰ σειρὰν Ὑπαίθρια Πανήγυρις μετὰ τὸν καθαρισμὸ τῶν ἐρειπίων ἀπὸ τὶς προσχώσεις. Ἡ Ἀγρυπνία θὰ ἀρχίσει στὶς 8:00μ.μ. μὲ τὴν Ἀκολουθία τοῦ Ὅρθρου τοῦ Ἀκαθίστου, ποὺ τελεῖται κατὰ παράβασιν τῆς Τάξεως, ἰδιαιτέρως τὴν ἡμέρα αὐτὴ, καθὼς ὁ Ναὸς τῆς Παναγίας ἐτιμάτο στὴν ἑορτὴ τοῦ Ἀκαθίστου, καὶ ἀκολούθως θὰ λάβει χώρα ἡ Θεία Λειτουργία. 

Ἀπολυτίκιον Παναγίας Μεγαλομάτας

Ποίημα Ἱεροδιακόνου Νεκταρίου Εὐγενικοῦ

Ἦχος δ᾿. Ταχὺ προκατάλαβε.

Ὡς δῶρον ἀτίμητον ἐν τῇ σῇ νήσῳ σεπτόν,

Εἰκὼν ἡ περίπυστος πηγὴ θαυματων πολλῶν, ἐν

Σκιάθῳ ἀνεύρηται. Ἣν ὡς Μεγαλομάταν, μετ᾿

εὐχῶν θερμοτάτων, πίστει τε καὶ ἐλπίδι, εὐσεβῶς

μελωδοῦμεν, τὴν ὄντως Θεοτόκον καὶ ἀειπάρθενον.

Τὸ ἱστορικό τῆς Παναγίας τῆς Μεγαλομάτας

ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΜΕΓΑΛΟΜΑΤΑ

Τοῦ πατρὸς Γεωργίου Ἀθ. Σταματᾶ, Πρωτοπρεσβυτέρου καὶ Ἀρχιερατικοῦ Ἐπιτρόπου Σκιάθου[1].

Στὸ βόρειο μέρος τῆς Σκιάθου ἕνας ‘‘γιγαντιαῖος βράχος,  φυτρωμένος ἐκεῖ παρὰ τὸ πέλαγος’’, ‘‘ἐξέχων ὑπὲρ τὰς ἑκατὸν ὀργυιὰς ὑπεράνω τῆς ἐπιφανείας τῆς θαλάσσης καὶ διὰ στενοῦ λαιμοῦ συνδεόμενος μὲ τὴν ξηρὰν’’(Ἀλ. Παπαδιαμάντη, Φτωχὸς Ἅγιος), ἁπλώνεται μπροστὰ στὰ μάτια τοῦ ἐπισκέπτη.

Εἶναι τὸ Κάστρο τῆς Σκιάθου.

            ‘‘Γενικὸν προσκύνημα τῶν κυμάτων, καθολικὴ σύναξις ὅλων τῶν βρυχηθμῶν τῶν ἀνέμων καὶ ὅλων τῶν ἀλαλητῶν τῶν καταιγίδων, εἶναι ὁ ὀρφνὸς καὶ φαλακρός, ὁ ὑψίνωτος τῆς πέτρας πάγος… Δὲν ὑπάρχει κῦμα τοῦ θρᾳκικοῦ πελάγους καὶ τῶν κόλπων τῆς Χαλκιδικῆς, δὲν ὑπάρχει κῦμα ἐξωσμένον ἐκ τῆς Μαύρης Θαλάσσης καὶ τῆς Προποντίδος, διωγμένον ἀπὸ τοὺς κόλπους καὶ διϋλισμένον διὰ τῶν πορθμῶν, ἀποπτυσμένον ἀπὸ τοὺς ἀφροὺς τοῦ πελάγους καὶ ἐξερευγμένον ἀπὸ τὰ ἀβόλιστα βάθη τοῦ πόντου, τὰ κάτωθεν τοῦ πολιοῦ, καταπληκτικοῦ Ἄθωνος, τὸ ὁποῖον νὰ μὴν ἔρχεται νὰ φιλήσῃ τὰ κράσπεδα τοῦ ἀμαυροῦ τιτανείου αὐτοῦ βράχου’’(Ἀλ. Παπαδιαμάντη, Τὰ Κρούσματα).

            Ἐδῶ στὸν βράχο αὐτό, ἔζησε ἡ μεσαιωνικὴ πόλη τῆς Σκιάθου. Ὁ βράχος ἀπὸ τὶς τρεῖς πλευρὲς του πρὸς τὴν θάλασσα εἶναι ἀπότομος καὶ ἀρκετὰ ψηλός, καὶ μόνο πρὸς τὸ μέρος τῆς ξηρᾶς, ὅπου τὸ  ὕψος εἶναι μέτριο ὑπῆρχε ἱσχυρὸ τεῖχος καὶ ἡ Πύλη τοῦ Φρουρίου. Πρὸς τὴν πλευρὰ αυτὴ ὁ βράχος εἶναι κομμένος καὶ κάτω ‘‘χάσκει φοβερὸν βραχῶδες βάραθρον, ὅπου ἴλιγγος καὶ σκοτοδίνη κυριεύει τὸν ἄνθρωπον, ἄβυσσος ξηρὰ αἰωρουμένη ὑπεράνω τῆς ὑγρᾶς ἀβύσσου’’ (Ἀλ. Παπαδιαμάντη, Φτωχὸς Ἅγιος).

            Ἄλλοτε ὑπῆρχε κινητὴ ξύλινη γέφυρα ποὺ ἔνωνε τὸ Φρούριο μὲ τὴν ξηρὰ καὶ σὲ ὧρες κινδύνου συρόταν πρὸς τὴν Πύλη, ὥστε ἡ εἴσοδος νὰ εἶναι ἀδύνατη.

            Οἱ Σκιαθίτες ἄφησαν τὴν παλιά τους παραλιακὴ πόλη καὶ κλείσθηκαν στὸ Κάστρο γύρω στὰ 1350, λόγῳ τῶν πειρατικῶν ἐπιδρομῶν. Ἐδῶ τοὺς βρῆκε ἡ Ἄλωση τῆς Πόλεως. Ἐδῶ ἔζησαν καὶ τὰ ἐπόμενα τετρακόσια χρόνια τῆς τούρκικης σκλαβιᾶς.

            Ἡ ζωή τους μέσα στὸ Κάστρο ἦταν πολὺ δύσκολη. ‘‘Ἐκεῖνο, ὅπερ δυσκολευόμενος νὰ νοήσῃ σήμερον ὁ ἐπισκέπτης, ἵσταται ἀπορῶν, εἶναι πῶς κατώρθωναν ἄνθρωποι νὰ ζῶσιν ἐπὶ τοῦ ἀνύδρου καὶ ἀξένου ἐκείνου βράχου, ἀλλ᾿ ἡ συνελαύνουσα καὶ προσβιάζουσα αὐτοὺς ἦτο προδήλως ἡ ἀνάγκη. Ὁ φόβος τῶν Ἀλγερινῶν, τῶν Βενετῶν καὶ τῶν Τούρκων τοὺς συνεπίεζε καὶ τοὺς ἐστοίβαζεν ἐπὶ τῆς φύσει ἀπορθήτου ἐκείνης κόγχης’’ (Ἀλ. Παπαδιαμάντη, Φτωχὸς Ἅγιος).

            Τὸ Κάστρο τῆς Σκιάθου μᾶς ‘‘διηγεῖται πέντε αἰώνων σπαρακτικὴν ἱστορίαν μαρτυρίου καὶ αἵματος’’ (Ἀλ. Παπαδιαμάντη, Λαμπριάτικος ψάλτης).

            Οἱ Σκιαθίτες ἐγκατέλειψαν τὸ Κάστρο τὸ 1829. Σήμερα εἶναι ἐρειπωμένο. Θὰ γράψει μὲ πόνο καὶ νοσταλγία ὁ Αλέξανδρος Μωραϊτίδης: ‘‘τώρα εἶναι ἔρημον τὸ χωριό μου, τὸ Κάστρο μου. Εἰς τὸν βράχον του ἐπάνω, τὸν ὑψηλὸν, ὅπου ὑπῆρχον τὰ σπιτάκια τοῦ χωριοῦ μου, τοῦ Κάστρου μου, τὰ εὔμορφα μικρὰ σπιτάκια, μόνον χαλάσματα ἔμειναν’’.

            Καὶ  ἀπὸ τὰ τριάντα τόσα ἐκκλησάκια ‘‘λείψανα εὐσεβοῦς παρελθούσης ἐποχῆς’’ (Ἀλ. Παπαδιαμάντη, Φτωχὸς Ἅγιος), σήμερα σώζονται μόνον ἡ παλαιὰ Μητρόπολη τοῦ Φρουρίου, ὁ Ναὸς τῆς Χριστοῦ Γεννήσεως, καὶ ὁ Ναὸς τοῦ Ἁγίου Νικολάου. Τὰ ὑπόλοιπα εἶναι ἐρείπια ‘‘ἄλλα μὲ τοὺς τέσσαρας τοίχους ὀρθούς, καὶ ἄλλα σεσυλημένα τὰ ἱερὰ καὶ τὰς εἰκόνας’’.

            ‘‘Ἀνάμεσα εἰς συντρίμματα καὶ ἐρείπια, λείψανα παλαιᾶς κατοικίας ἀνθρώπων ἐν μέσῳ ἀγριοσυκῶν, μορεῶν μὲ ἐρυθροὺς καρποὺς’’ (Ἀλ. Παπαδιαμάντη, Ὁ ρεμβασμὸς τοῦ Δεκαπενταυγούστου), σώζονται καὶ τὰ ἐρείπια τοῦ ἐκκλησιδίου τῆς Παναγίας τῆς Μεγαλομάτας, τὴν ὁποία μνημονεύει ὁ Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης στὸ διήγημά του «Τὰ Κρούσματα». Ἐκεῖ μιλάει γιὰ τὸ μικρὸ σπιτάκι τῆς θεια-Μαχῶς τὸ Φαλκάκι, ποὺ σωζόταν ἀκόμη στὴν ἐποχὴ τοῦ συγγραφέα:

‘‘Ὁ μικρὸς οἰκίσκος, μία ἐπάνοδος εἰς τὸ παρελθόν, μία ὀπὴ διὰ τῆς ὁποίας ἔβλεπέ τις τὰ περασμένα ὡς εἰς πανόραμα, ζωντανὴ ἀνάμνησις μέσα εἰς τὴν τέφραν τῆς λήθης, ὀρθὴ σκοπιὰ μεταξὺ κοιμωμένων σωμάτων, ἔκειτο πλησίον εἰς τὸν σωζόμενον τότε ὡραῖον ναΐσκον τῆς Παναγίας τῆς Μεγαλομάτας…

Ὁ ναΐσκος, ἑορτάζων τὸ Σάββατον τοῦ Ἀκαθίστου, ἦτον εὐπρεπῆς, κ᾿ ἐδέχετο συχνὰ τὸν φόρον τῆς εὐλαβείας αὐτῶν τῶν οἰκοκυράδων ’’. Ἡ θεια- Μαχὼ ‘‘ἄναψε τὰ κανδήλια τῆς Παναγίας τῆς Μεγαλομάτας. Ἦτον μία μεγάλη εἰκὼν τῆς Θεοτόκου, ἀρχαϊκή, μὲ ἀδροὺς χαρακτῆρας, μὲ πρόσωπον τὸ διπλάσιον τοῦ φυσικοῦ, μὲ μεγάλους, πολὺ μεγάλους ὀφθαλμούς, καὶ μὲ τὸν Χριστόν, ἓν βρέφος μὲ παμμεγίστην κεφαλήν, φοροῦν χιτῶνα ἐπίχρυσον, φωτεινόν,  «τὸν ἀναβαλώμενον τὸ φῶς ὡς ἱμάτιον»’’ (Ἀλ. Παπαδιαμάντη, Τὰ Κρούσματα).

            Τὴν Εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς Μεγαλομάτας, πρὶν ἐρειπωθεῖ ὁ Ναός της, τὴν μετέφεραν οἱ παλαιοὶ κάτοικοι τοῦ νησιοῦ στὴ νέα τους παραθαλάσσια σημερινὴ πολίχνη καὶ βρίσκεται στὸν Μητροπολιτικὸ Ναὸ τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, ὅπου καὶ τὸ Προσκύνημα τῆς Σκιάθου, ἡ θαυματουργὸς Εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς Εἰκονίστριας.

            Τὸν τελευταῖο καιρὸ καθιερώθηκε νὰ τελεῖται στὰ ἐρείπια τοῦ Ἱ. Ναοῦ τῆς Παναγίας τῆς Μεγαλομάτας ὑπαίθρια   Ἀγρυπνία, στὴν ὁποία καὶ συμμετέχουν πολλοὶ εὐλαβεῖς καὶ φιλακόλουθοι προσκυνητὲς.

---

[1] . Ὁμιλία μὲ ἀφορμὴ τὴν Προσκυνηματικὴ Μετακομιδὴ σῆς Ἱ. Εἰκόνος τῆς Παναγίας Μεγαλομάτας στὰ ΙΘ’ Δημήτρια τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Χαλκίδος, Ἰστιαίας καὶ Βορείων Σποράδων. Βλέπε σχετικὰ στὴν ἱστοσελίδα τῆς Ἱ. Μητροπόλεως καὶ στὸν ἱστότοπο τοῦ Πνευματικοῦ Κέντρου Ἐνοριῶν Σκιάθου.