ΤΑ ΠΡΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΣΚΙΑΘΟΥ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΝΕΤΟΚΡΑΤΙΑ (1459-1538)

ΤΑ ΠΡΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΣΚΙΑΘΟΥ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΝΕΤΟΚΡΑΤΙΑ

«Στὸ ὄνομα τοῦ αἰωνίου Θεοῦ τὸ ἔτος ἀπὸ τῆς ἐνσαρκώσεως τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ 1459 (ἰνδικτίων 8^η) 23 Φεβρουαρίου.

          Μπροστὰ στὸν ἐξοχώτατο Κυβερνήτη Κύριο Βαΐλο καὶ τὸν Ἀρχηγὸ τοῦ Στόλου, ἐπιτρόπων τῆς Εὐβοίας, παρουσιάστηκαν ὁ ἱερέας Ἰωάννης Χαρτοφύλακας, ὁ ἱερέας Δημήτριος Ἔξαρχος, ὁ Νικόλαος Μανώλης καὶ ἄλλοι κάτοικοι τῆς Σκιάθου ἀπὸ μέρος δικό τους καὶ τῆς κοινότητας Σκιάθου καὶ ἀνέφεραν:

          Οἱ Κυβερνῆτες αὐτοῦ τοῦ τόπου μεταχειρίζονται ἐναντίον τους πολλὲς ἀδικίες καὶ καινοτομίες ποὺ εἶναι ἀντίθετες πρὸς τοὺς νόμους, τὶς συνήθειες καὶ τὰ προνόμια ποὺ χορηγήθηκαν σ᾿  αὐτοὺς ἀπὸ τὸν ἐκλαμπρότατο κύριο Ἰάκωβο Λορεδάνο τὸν τότε γενικὸ διοικητὴ τῆς θαλάσσης (Ἀρχιναύαρχο), ποὺ κατέλαβε τὴ Σκιάθο ‘‘ἐπ᾿  ὀνόματι τῆς ἡμετέρας ἐκλαμπροτάτης Ἐνετικῆς κυριαρχίας’’ μὲ συνθῆκες καὶ ὑποσχέσεις, ὅτι οἱ νόμοι καὶ τὰ προνόμια ωποῦ χορηγοῦνται ἔπρεπε νὰ τηροῦνται. Παρακαλοῦν ἐπομένως καὶ ζητοῦν τὴν πρέπουσα βοήθεια.

          Ὁ ἐκλαμπρότατος Κυβερνήτης τότε θέλησε ἰδιαίτερα νὰ μάθει τοὺς νόμους καὶ τὰ προνόμια τῆς παραπάνω κοινότητας γιὰ ν᾿  ἀποδώσει δικαιοσύνη καὶ νὰ μὴ παρουσιάζονται στὸ μέλλον διαφωνίες ἀνάμεσα στοὺς Κυβερνῆτες καὶ τὴν κοινότητα.

          Καὶ ἔτσι ἀφοῦ ἄκουσε τὴν αἴτηση τῶν Σκιαθιτῶν καὶ ἔλαβε ὑπ᾿  ὄψιν του τὶς γραπτές τους μαρτυρίες, καθὼς καὶ τὶς διακηρύξεις καὶ τὰ ἄρθρα τῶν νόμων καὶ συνθηκῶν καὶ ἄκουσε ἀκόμα τὸ σημερινὸ Κυβερνήτη τῆς Σκιάθου καὶ Σκοπέλου Ἰωάννη Δαπόντε καὶ ἐξέτασε τὶς μαρτυρικὲς καταθέσεις ποὺ ἀναφέρονται στὶς διαφορὲς ἀνάμεσα στὸν παραπάνω Κυβερνήτη καὶ στὴν κοινότητα, ὅπως εἶναι γραμμένες στὴ Γραμματεία, ‘‘ὤρισε, ἀπέδειξε, διεσάφισε, ἀπεφάνθη καὶ ἐπεκύρωσε’’ ὅλα τὰ παραπάνω ἄρθρα, τὰ ὁποῖα μὲ τὸ κύρος ποὺ ἔχουν διατάζουν, ὅπως ὅλοι οἱ Κυβερνῆτες τῆς Σκιάθου, καὶ αὐτὸς ποὺ εἶναι σήμερα καὶ ὅσοι πρόκειται νὰ τὸν διαδεχτοῦν, ἀπὸ τῶρα καὶ κατόπιν στὶς διάφορες πράξεις τους ἔχουν ὑποχρέωση νὰ τηροῦν τὰ ἄρθρα αὐτὰ καὶ προνόμια χωρὶς καμιὰ ἀντίρρηση.

          Ἐπίσης ἔχουν ὑποχρέωση νὰ ἐφαρμόζουν τὰ ἄρθρα αὑτὰ καὶ ὅλοι οἱ κάτοικοι τῆς Σκιάθου, νὰ ἐκτελοῦν τὸ κάθε τι ποὺ ἀναφέρεται, νὰ προσπαθοῦν ὁ Κυβερνήτης νὰ πληρώνεται καὶ γενικὰ νὰ μὴ παραλείπεται τίποτε.

          -Καὶ πρῶτα πρῶτα μόνο στὸν Κυβερνήτη ἐπιτρέπεται νὰ δικάζει καὶ σὲ κανέναν ἄλλο.

          -Ἡ κοινότητα τῆς Σκιάθου εἶναι ὑποχρεωμένη νὰ δίνει στὸν Κυβερνήτη 17 ‘‘παλιάτσες’’ κρασὶ καὶ ἂν ὁ Κυβερνήτης δὲν θελήσει τὸ κρασί, τότε ἡ κοινότητα νὰ εἶναι ὑποχρεωμένη νὰ τοῦ πληρώνει ἕνα φράγκο γιὰ κάθε τέσσερις παλιάτσες. Καὶ αὐτὸ νὰ γίνεται κάθε χρόνο.

          -Ὁ Κυβερνήτης μπορεῖ νὰ διαθέτει τὰ εἰσοδήματά του ὅπως θέλει, ἀλλὰ δὲν τοῦ ἐπιτρέπεται οὔτε ν᾿  ἀγοράζει οὔτε νὰ ἐμπορεύεται ἄλλα πράγματα. Καὶ ἐπίσης δὲν μπορεῖ νὰ ἀγγαρεύει κανένα γιὰ νὰ τοῦ μεταφέρει τὰ εἰσοδήματά του χωρὶς πληρωμή.

          -Ὁ ἐπιστάτης τοῦ Κυβερνήτη πρέπει νὰ εἶναι στὴν ὑπηρεσία μόνο τὴ χρονιὰ ποὺ εἶναι Κυβερνήτης αὐτὸς ποὺ τὸν διόρισε. Ὅταν ὁ Κυβερνήτης ἀλλάζει, πρέπει ν᾿ ἀλλάζει καὶ ὁ ἐπιστάτης, ὁ ἴδιος ἐπιστάτης δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι στὴ θέση αὐτὴ καὶ στὸ διάστημα τοῦ διαδόχου τοῦ Κυβερνήτη. Καὶ ὁ ἐπιστάτης αὐτὸς πρέπει νὰ εἶναι ξένος˙ καὶ ἂν δὲν βρίσκεται ξένος, τότε ἐπιτρέπεται στὸν Κυβερνήτη νὰ κοιτάξει νὰ βρεῖ τὸν πιὸ κατάλληλο ἀπὸ τοὺς ντόπιους. Ὁ ἐπιστάτης ποὺ ἔχει τὴ θέση αὐτὴ σήμερα Νικόλαος Μηρμήγκης νὰ παυθεῖ ἀπὸ τὴν ὑπηρεσία, γιατὶ ἡ κοινότητα εἶναι πολὺ ὀργισμένη μαζί του γιὰ τὶς πολλὲς παρανομίες ποὺ κάνει ἐναντίον τῶν κατοίκων.

          -Ὁ κάθε κάτοικος μπορεῖ νὰ πουλᾶ τὰ εἰσοδήματα ἀπὸ τὰ κτήματά του καὶ νὰ τὰ κάνει ὅ,τι θέλει μὲ τὴν ὑποχρέωση νὰ πληρώνει στὸν Κυβερνήτη τὸν ἀνάλογο φόρο. Καὶ γιὰ τὰ χωράφια ποὺ πρέπει νὰ πληρώνουν φόρο στ[ον Κυβερνήτη ὁρίζουμεὅταν πεθαίνουν οἱ ἰδιοκτῆτες τους νὰ περιέρχονται στὰ παιδιά τους ἢ στοὺς νόμιμους κληρονόμους. Καὶ ὅταν οἱ κτηματίες αὐτοὶ δὲν ἔχουν παιδιὰ οὔτε κληρονόμους, τότε νὰ ἐφαρμόζεται ἐκεῖνο ποὺ ΄’εγει τὸ ἔθιμο.

          -Ὁ Κυβερνήτης κάθε χρόνο πρέπει να παίρνει ἀπὸ κάθε κοπάδι ἕνα χρονιάρικο πρόβατο καὶ ὅταν δὲν θέλει νὰ πάρει τὸ πρόβατο, τοῦ ἐπιτρέπεται νὰ ζητήσει γιὰ ἀντίτιμο 16 σολδία.

-Ὁ Κυβερνήτης ὅπως εἶναι ἡ συνήθεια πρέπει νὰ παίρνει κάθε χρόνο ἀπὸ κάθε οἰκογένεια δυὸ κουλοῦρες ἢ ἕνα σολδίο.

-Δὲν εἶναι ὑποχρεωμένοι νὰ πληρώνουν δασμὸ στὸν Κυβερνήτη ὅλοι οἱ κάτοικοι τῆς Σκιάθου γιὰ τὰ εἴδη ποὺ κάνουν ἐξαγωγὴ ἀπὸ τὴν πόλη. Γιὰ τὰ εἴδη ὅμως ποὺ κάνουν εἰσαγωγὴ στὸ νησί ὑποχρεώνονται νὰ πληρώνουν οἱ ντόπιοι ἕνα στὰ τριάντα καὶ οἱ ἀλλοδαποὶ ἕνα στὰ εἴκοσι πέντε.

-Οἱ ἄνδρες ποὺ διορίζονται στὴν ‘‘ἀκταιωρία’’ νὰ εἶναι ὑποχρεωμένοι νὰ φρουροῦν τὶς ἀκτὲς καὶ ὅποτε δὲν βρίσκονται στὴ θέση τους νὰ πληρώνουν στὸν Κυβερνήτη 6 σολδία. Καὶ ἂν ἕνα πλοῖο θὰ φεύγει ἀπὸ τὸ νησὶ καὶ οἱ ἀκταιωροὶ δὲν ἔχουν εἰδοποιήσει σχετικὰ τὸν Κυβερνήτη, νὰ καταδικάζονται νὰ πληρώνουν πρόστιμο εἴκοσι σολδία.

-Οἱ τέσσερις ἄνδρες ποὺ φρουροῦν τὴν πόλη τοῦ φρουρίου νὰ μὴν εἶναι ὑποχρεωμένοι νὰ κάνουν ἄλλη ἀγγαρεία, παρὰ μόνο νὰ κουβαλοῦν τὸ σιτάρι τοῦ Κυβερνήτη.

-Οἱ δραγάτες, οἱ φύλακες δηλαδὴ τῶν ἀμπελιῶν, νὰ διορίζονται σύμφωνα μὲ τὴν συνήθεια ποὺ ὑπάρχει. Καὶ ὅταν γίνονται ἀγροζημιὲς ὁ Κυβερνήτης πρέπει νὰ παίρνει τὸ ὁρισμένο, ἂν πρόκειται γιὰ μεγάλα ζῶα ποὺ ἔκαμαν τὴ ζημιὰ τρία σολδία κατὰ κεφάλι καὶ ἂν πρόκειται γιὰ μικρὰ ζῶα νὰ παίρνει ἀπὸ κάθε κοπάδι ἕνα πρόβατο ἢ δεκαπέντε σολδία.

-Οἱ Σκιαθίτες εἶναι ὑποχρεωμένοι νὰ μεταφέρουν τὸν κυβερνήτη στὴ Σκόπελο, ὅταν πρόκειται νὰ δικάσει ἢ πηγαίνει ἐκεῖ γιὰ ὑπηρεσία τοῦ κράτους. Καὶ οἱ Σκοπελίτες τὸ ἴδιο. Ὅταν ὅμως ὁ Κυβερνήτης θέλει νὰ μεταφέρει πράγματα ἢ εἴδη ἀπὸ τὰ εἰσοδήματά του, τότε ὑποχρεώνεται νὰ πληρώνει ναῦλο γιὰ τὰ πράγματα αὐτά.

-Ὅλοι μποροῦν νὰ πλένουν τὰ ροῦχα τους καὶ νὰ κόβουν ξύλα ὅποτε θέλουν, ἐκτὸς ἀπὸ τὴν Κυριακὴ καὶ τὶς ἐπίσημες γιορτές.

-Δὲν ἐπιτρέπεται στὸν Κυβερνήτη νὰ παίρνει σταφύλια ἢ ἄλλα φροῦτα ἀπὸ τὰ κτήματα, χωρὶς τὴν ἄδεια τοῦ νοικοκύρη.

- Τὸ κάθε τι ποὺ θὰ βρεθεῖ κάτω ἀπὸ τὴ γῆ στὸ Μύτικα ἢ στὸ Μεροβίγλι ν᾿  ἀνήκει στὸν Κυβερνήτη. Ὅ,τι ὅμως βρρθεὶ σὲ ἄλλο μέρος τοῦ νησιοῦ ποὺ ἔχει ἀξία ἀπὸ δέκα ὑπέρπυρα νὰ μοιράζεται σὲ τρία καὶ τὸ ἕνα νὰ παίρνει αὐτὸς ποὺ τὸ βρῆκε, τὸ ἄλλο ὁ Κυβερνήτης καὶ τὸ τρίτο μέρος ν᾿  ἀνῆκει στὸ κράτος.

-Ὁ Κυβερνήτης πρέπει νὰ ἔχει δικαιωματικὰ ἀπὸ κάθε κοπάδι 9 κεφάλια τυρὶ κάθε χρόνο καὶ ἀπὸ τὴν κοινότητα νὰ παίρνει ἐπίσης κάθε χρόνο 9 κότες.

-Κάθε σπίτι ἐπίσης πρέπει νὰ δίνει στὸν Κυβερνήτη καυσόξυλα, ἐκτὸς ἀπὸ τὶς χῆρες ποὺ δὲν ἔχουν παιδιά. Ὁποιοσδήποτε σφάξει ζῶο μικρὸ μέσα στὴν πόλη νὰ εἶναι ὑποχρεωμένος νὰ δίνει στὸν Κυβερνήτη μιὰ ὠμοπλάτη καὶ ὅταν τὸ ζῶο εἶναι μεγάλο ἢ χοῖρος νὰ ὑποχρεώνεται νὰ δίνει μόνο τὸ χτένι τῆς ὠμοπλάτης. Ἐννοεῖται, ὅτι ὅταν τὰ ζῶα σφάζονται ἔξω ἀπὸ τὸ φρούριο δὲν ὑποχρεώνονται νὰ πληρώνουν τίποτε.

-Ἀπὸ τὸ ἰχθυοτροφεῖο ποὺ εἶναι στὸ Ὡραιόκαστρο ἢ Ἑβραιόκαστρο τὸ μισὸ νὰ ‘‘νέμεται’’ ὁ Κυβερνήτης καὶ τὸ ἄλλο μιςὸ ν᾿  ἀνήκει στὴν ἐκκλησιὰ τῆς ἐπισκοπῆς. Καὶ τὸ ἄλλο δὲ ἰχθυοτροφεῖο ποὺ λέγεται Στροβύλια (στὸ Στρουφλιᾶ) ν᾿  ἀνήκει στὴν κοινότητα. Καὶ ὅταν βγάζουν τὰ ψάρια νὰ ὑποχρεώνονται νὰ δίνουν μερίδιο στὸν Κυβερνήτη, ἀνάλογο μὲ τὸ μερίδιο ποὺ παίρνει κάθε δημότης, νὰ δίνει κάθε ψαράδικη βάρκα τρία ψάρια, ὅπως εἶναι ἡ συνήθεια.

-Ὅσοι γιορτάζουν νὰ ὑποχρεώνονται νὰ δίνουν στὸν Κυβερνήτη μιὰ κούπα ζουμί, ἕνα ψωμὶ καὶ μιὰ παλέγκα κρασί, στὸν ἑσπερινὸ καὶ στὴ λειτουργία τῆς ἑορτῆς.

Σὲ ὅλα πρέπει νὰ ἐφαρμόζονται οἱ παλιὲς συνήθειες, ἐκτὸς ἀπὸ κάθε τι ποὺ ἀπαγορεύεται μὲ τὰ παραπὰνω ἄρθρα.

Ἐγὼ Λέων Βανέριος Βαΐλος καὶ έπίτροπος τῆς Εὐβοίας.

Ἐγὼ Παῦλος Βαρβαδίνος ναύαρχος καὶ ἐπίτροπος.

Ἐγὼ Εὐστάθιος Ἀργείτης γιὸς τοῦ κυρίου Ἰωάννου, δημόσιος Νοτάριος (συμβολαιογράφος) μὲ ἀποστολικὴ καὶ αὐτοκρατορικὴ διαταγὴ καὶ διορισμένος δικαστὴς καὶ γραμματέας τῆς Γραμματείας Εὐβοίας μὲ διαταγὴ τοῦ παραπάνω ἐκλαμπροτάτου Κυβερνήτη, ἔγραψα καὶ τὰ μετάφρασα πιστὰ ἀπὸ τὰ Λατινικὰ στὴν Ἑλληνικὴ γλώσσα τὰ ἄρθρα αὐτὰ καὶ ὑπόγραψα[1]».


<<πίσω

---

[1] . Από το βιβλίο του αείμνηστου καθηγητή Ιωάννη φραγκούλα, Σκιαθίτικα, τόμ. Α΄ Ιστορία Σκιάθου, σς. 89-91.